Atrakcyjne pokazy doświadczeń chemicznych na Uniwersytecie Gdańskim
Wydział Chemii Uniwersytetu Gdańskiego wznawia cykl otwartych spotkań – pokazów atrakcyjnych, mało znanych doświadczeń chemicznych. Spotkania, adresowane do osób interesujących się chemią: uczniów nauczycieli chemii, studentów, odbywać się będą co dwa tygodnie, w piątki, o godz. 17.00 w sali 112 na Wydziale Chemii Uniwersytetu Gdańskiego.
1.12.2006 r. odbędzie się pokaz: „Cicer chemicus cum caule” – będzie to prezentacja przykładowych pokazów, zaplanowanych na cały trzyletni cykl.
Zakres tematyczny proponowanych pokazów chemicznych i spotkań jest bardzo szeroki. To m.in.: Kryminalistyka: identyfikacja dokumentów, rozpoznawanie plam krwi; Wybuch po naświetleniu; Chemiczny kolorowy światłomierz; Chemiczna latarka; Jak powstaje zapis koloru na zdjęciu fotograficznym?; Metoda oczyszczania srebrnej biżuterii; Kuchnia: działanie enzymów; Działanie wybielacza optycznego oraz detergentów; Zagrożenie wybuchowe gazem ziemnym; Smak: gorzkie pochodne cukrów i bardzo słodkie nie-cukry; Rozniecanie ognia; Jak obejrzeć zapis magnetyczny na karcie bankomatowej?; Wskaźniki kwasowości z warzyw i kwiatów; Skraplanie tlenu; Ciekły silnik elektrochemiczny ("polowanie na Czerwony Październik"); Wszystko o (bardzo kolorowej) korozji; Dlaczego tak trudno skonstruować sprawny akumulator?; Srebrne i złote monety z miedzianych; Jak chemii uczyć bez stresu? (modele dydaktyczne w chemii); Gwałtowne reakcje chemiczne.
Spotkania adresowane są do osób interesujących się chemią – uczniów nauczycieli chemii, studentów. Cykl pokazów doświadczeń chemicznych – zaplanowany na 3 lata! - zostaje wznowiony 1 grudnia 2006 r. Temat pierwszego pokazu – „Cicer chemicus cum caule”, czyli prezentacja przykładowych pokazów, zaplanowanych na cały trzyletni cykl.
Spotkania odbywać się będą co dwa tygodnie, w piątki, o godz. 17.00 w sali 112 na Wydziale Chemii Uniwersytetu Gdańskiego (Gdańsk Wrzeszcz, ul. Sobieskiego 18). dojazd autobusem 115 z Wrzeszcza (Dworzec PKP lub z Gdańska. Czas pokazu – ok. 2 godzin
Uwaga – program pokazów może ulegać zmianom, zainteresowanych uczniów i nauczycieli prosimy o sprawdzanie informacji na stronie internetowej lub o kontakt telefoniczny.
Pokazy doświadczeń Chemicznych prowadzi dr Tomasz Pluciński z Wydziału Chemii Uniwersytetu Gdańskiego, który kieruje się mottem: Po pierwsze: zaciekawić! (Leonardo da Vinci) i... (po drugie: nie zanudzić... tpl)
"Jak wiemy, nie ma w sali wykładowej większej ciszy nad tę, która zapada na czas pierwszych chwil chemicznego pokazu. Tych chwil zamilknięcia w spontanicznym, wytężonym skupieniu zazdroszczą nam reżyserzy i dyrektorzy artystyczni filharmonii".
Nauczanie chemii w szkole i na wyższej uczelni, posługując się jedynie kredą i tablicą - to zwykły sabotaż dydaktyczny!
Pokazy na Wydziale Chemii UG odbywają się od 2004 roku i co roku cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem przede wszystkim młodzieży szkolnej.
PLANOWANE TEMATY POKAZÓW:
1.12.2006 "CICER CHEMICUS CUM CAULE" –
PREZENTACJA PRZYKŁADOWYCH POKAZÓW ZAPLANOWANYCH NA CAŁY TRZYLETNI CYKL (fotochemia, reakcje enzymatyczne, chemia "kuchenna", kinetyka chemiczna, kataliza, elektrochemia, reakcje wybuchowe, modele fizyczne w dydaktyce, transport substancji i in.)
15.12.2006 FOTOCHEMIA I cz. (FLUORESCENCJA, FOSFORESCENCJA, TRYBOLUMINESCENCJA)
• fluorescencja węglowodorów i barwników organicznych, zależność od stężenia (jak bada się przebieg wód podziemnych?)
• czerwona fluorescencja zielonego chlorofilu
• fluorescencyjne wskaźniki pH (chinina, naftole)
• fluorescencja związków uranu
• działanie wybielacza optycznego proszku do prania
• "świat w ultrafiolecie": identyfikacja przedmiotów, systemy zabezpieczenia banknotów i dokumentów, fluorescencja wnętrza oczu (bardzo proszę o przyniesienie na spotkanie próbek różnych banknotów, dokumentów, oraz barwnej konfekcji)
• obserwacja parowania rtęci, "dziura ozonowa"
• fluorescencja defektów sieci krystalicznej KCl domieszkowanego SbCl3
• fosforescencja w niskich temperaturach, wysokotemperaturowa fosforescencja barwników w szkliwach i na innych matrycach
• tryboluminescencja kwasu N-acetyloantranilowego oraz cukru
Kolejne terminy zostaną ustalone później!
FOTOCHEMIA II cz. (CHEMILUMINESCENCJA - świecenie podczas reakcji chemicznych, na zimno)
• prosty sposób otrzymywania białego fosforu, świecenie białego fosforu, sporządzanie zawiesiny fosforu w wazelinie, świecenie par fosforu
• czerwone świecenie wzbudzonego (singletowego) tlenu gazowego
• świecenie podczas utleniania pirogalolu
• reakcja Wedekinda (świecenie związków magnezoorganicznych)
• chemiluminescencja luminolu: aktywatory świecenia, śledzenie przebiegu korozji miedzi, reakcja zegarowa "z błyskiem", identyfikacja plam krwi
• wysokowydajna chemiluminescencja: chemiczna latarka , promocja oświetlaczy chemicznych firmy Omniglow
• bioluminescencja bakterii (warunkowo)
FOTOCHEMIA III cz. (REAKCJE FOTOCHEMICZNE)
• fotobromowanie węglowodorów
• wybuchowa fotosynteza chlorowodoru
• fotochromia ditizonianu rtęci: niebieski-pomarańczowy
• sitodruk: polimeryczne emulsje chromianowe
• światłoczułość układu: Fe3+ / C2O42− . Chemiczny aktynometr (światłomierz)
• światłoczułość soli dwuazoniowych, papiery do azotypii (kopiowania)
• fotoliza barwników na katalizatorze półprzewodnikowym (błękitu metylenowego na TiO2, warunkowo)
• podstawa syntezy barwnika w procesie fotografii kolorowej, zasada "tripaku"
REAKCJE ENZYMATYCZNE
• katalaza kartofla
• peroksydaza chrzanu
• oksydaza polifenolowa jabłka
• oksydaza glukozowa (oznaczanie glukozy w moczu, pakiety antyoksydacyjne)
• ureaza pestek dyni lub soi
• anhydraza węglanowa krwi
• amylazy śliny
• proteaza ananasa lub kiwi oraz enzymatycznego proszku do prania
CHEMIA "KUCHENNA"
• krótki egzamin: wybielacz optyczny, enzymy itd...
• chemia "kuchenna" w dydaktyce: śruby i nakrętki czyli obliczenia stechiometryczne; słona zupa czyli stężenie i ilość substancji w roztworze; mieszanie grochu i kaszy czyli przyczyna kontrakcji; bajka o Kopciuszku czyli zasada dializy;
• detergenty gazowe (eter) i ciekłe (kwas oleinowy)
• ozdobne szkło uranowe, srebrzenie szkła (lustra)
• czyszczenie sreber i poczernianie biżuterii
• równowaga w wodzie sodowej
• odczyn wody wodociągowej, wody po przegotowaniu, wody sodowej itp.
• paradoks tlenowy korozji (dlaczego zapiekają się śruby...)
• akumulator gazowy
• samoorganizacja na patelni i na niebie...
• odcisk palca w kryminalistyce
• wywabianie plam
• proszek do pieczenia i piłka tenisowa czyli ogrzewanie soli amonowych
• rozniecanie ognia
• marnotrawstwo i ekstrakcja czyli jak nie należy płukać...
• zagrożenie wybuchowe gazem ziemnym
RÓWNANIE REAKCJI, A RZECZYWISTY PRZEBIEG REAKCJI (zaległe)
• miareczkowanie Na2CO3 - HCl
• reakcje osadów przebiegające wbrew iloczynowi rozpuszczalności
• dodatek reduktora powoduje utlenianie!
• krytycznie o "szeregu napięciowym" i możliwości zachodzenia różnych reakcji redoks (srebro wypiera wodór z kwasów!)
• reakcja KIO3 + KI (wykrywanie bardzo słabych kwasów)
• sposób dozowania ma wpływ na wynik reakcji: utlenianie siarczynu chloranem
• algebraiczna procedura zapisywania równań reakcji
• reakcje "niestechiometryczne": nadmanganian + nadtlenek wodoru; formalina + nadtlenek wodoru
• reakcja "półtorajodku półtoraetyloglinu" z wodą (zaległe)
REAKCJE "INNE" (w dwóch częściach) (zaległe)
• wolne rodniki (dwutlenek azotu, anionorodniki i kationorodniki naftalenu, antracenu; ketyle)
• uwadnianie Co2+ (chemiczny termometr)
• "piszczałka wodorowa"
• rakieta na pianę wodorowo-tlenową (światowa premiera!)
• wskaźniki pH kwiatów i warzyw (kolorowa kapusta)
• właściwości magnetyczne MnO2 , błękitu pruskiego i Fe3O4 ; oglądamy karty magnetyczne; "magnetyczny" urok dolarów USA $
• smak: smak enancjomerów aminokwasów (bardzo słodki aminokwas; jesteśmy dyssymetryczni!); bardzo gorzki cukier (ośmioacetylosacharoza); glutaminian sodu - smakowy "wypełniacz"
REAKCJE "INNE" (druga część)
• pomiar masy cząsteczkowej gwizdkiem
• zapach: pochodne siarkowe i azotowe; synteza zapachu prażonej kukurydzy; "pecunia non olet" - rozpoznawanie metali po zapachu; policyjne środki łzawiące: omega-chloroacetofenon
• nietypowe trucizny
• nietypowe nazewnictwo chemiczne (ćwiczenie dykcji)
• program "na życzenie"...
poleca:
