Materiały źródłowe do tematu 2.
Źródło A. Plan Wrocławia w XIII w.
T. Jurek, Dzieje średniowieczne, Warszawa 1999, s. 231.
Źródło B. Gęstość zaludnienia na wybranych obszarach w Europie, XI–XIV w.
Na podstawie: T. Cegielski, W. Lengauer, M. Tymowski, Ludzie, społeczeństwa, cywilizacje. Historia. Starożytność i średniowiecze, Warszawa 2002, s. 216.
Źródło C. Mapa. Lokacje miejskie na ziemiach polskich w XIII w.
Typologia lokacji miast w Polsce w XIII w.
Na podstawie: Wielka historia Polski, t. 2, Kraków 1999, s. 197; T. Jurek, Dzieje średniowieczne, Warszawa 1999, s. 233.
Źródło D. Miniatura ze Zwierciadła saskiego1, ok. 1330 r.
Po lewej: pan feudalny (w długiej sukni) przekazuje reprezentantowi chłopów dokument; chłopi karczują las i budują dom.
Po prawej: [...] obrady ławy wiejskiej; obcy chłop musi opuścić wieś (ma ręce złożone w geście rezygnacji).
Na podstawie: I. Ihnatowicz, A. Mączak, B. Zientara, J. Żarnowski, Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa 2005, s. 102.
1Zwierciadło saskie – spis prawa zwyczajowego z terenu Saksonii; od końca XIII w. do Polski docierały liczne kopie tego spisu.
Materiały źródłowe do tematu 4.
Źródło A. Fragment listu posła1 angielskiego w Berlinie do ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, 31 października 1831 r.
Chłopi nie mieli powszechnie przyczyn do zapału, i nie było wątpliwości, że oni nie włączą się do walki z poświęceniem [...]. Polska rewolucja to dzieło niższych oficerów i małej partii warszawskich jakobinów. Szlachta i wyżsi oficerowie walczyli bez nadziei w możliwość uzyskania niepodległości.
Na podstawie: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 30, Warszawa 1958, s. 17.
1Poseł – wtedy w znaczeniu ‘ambasador’.
Źródło B. Rzeź galicyjska, rycina francuska z około 1850 r.
Ilustrowany atlas historii Polski, Warszawa 2006, s. 196.
Źródło C. Artur Grottger, Chłop i szlachta, 1862 r. [z cyklu rysunków Warszawa II]
www.pinakoteka.zascianek.pl
Źródło D. Fragment pamiętnika Bronisława Deskura – naczelnika cywilnego województwa podlaskiego w czerwcu 1863 r.
Wyszło rozporządzenie Rządu Narodowego, […] aby się gotował lud do pospolitego ruszenia. Byłem świadkiem w tych stronach, jak we wszystkich kuźniach wiejskich przekuwano na gwałt kosy [...]. Przyjechał komisarz rządowy […] i zażądał, aby zwołać gromady, ponieważ chce włościan uprzedzić, żeby kosy obrócili do swojej roboty w polu, gdyż rząd ma nadzieję, że przyjdzie do interwencji zagranicznej [...]. Włościanin jeden [...] wystąpił do komisarza, mówiąc: „Wyście zawsze tak robili, skompromitowaliście nas, bo Moskale wiedzą o naszym przygotowaniu. Przyjdzie czas, że my sami powstanie zrobimy, ale was tam nie będzie”. Gromady się rozeszły z szemraniem.
Na podstawie: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 35, Warszawa 1959, s. 31.