1. Porównaj i oceń wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji starożytnego Bliskiego
Wschodu oraz Grecji. W pracy wykorzystaj materiały źródłowe (s. 24–25).
2. Średniowiecze było epoką niespotykanej ani przedtem, ani później jedności kulturalnej.
Ustosunkuj się do powyższej tezy, charakteryzując dorobek tej epoki w zakresie
piśmiennictwa, filozofii, architektury i sztuki (z uwzględnieniem kultury polskiego
średniowiecza).
3. Własna niemoc czy obca przemoc? Rozstrzygnij, jakie przyczyny – wewnętrzne czy
zewnętrzne – miały decydujący wpływ na upadek Rzeczypospolitej w końcu XVIII wieku.
Odpowiedź uzasadnij.
4. Polacy wobec groźby wynarodowienia. Scharakteryzuj politykę Niemiec oraz Rosji wobec
Polaków po upadku powstania styczniowego i oceń jej skuteczność. W pracy wykorzystaj
materiały źródłowe (s. 26–27).
5. Od niepodległości do niepodległości. Porównaj międzynarodowe uwarunkowania
odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 i 1989 roku.
Materiały źródłowe do tematu 1.
Źródło A. Mapa. Starożytny Egipt
J. Dowiat, Historia [...], Warszawa 1979, s. 12.
Źródło B. Mapa. Żyzny Półksiężyc
Na podstawie: E. Wipszycka, Historia [...], Warszawa 2007, s. 33.
Źródło C. Fragment współczesnego opracowania
[Grecja] nie zajmowała tak wielkiego obszaru, jak większość państw orientalnych,
bo ok. 80 tys. km
2 , z tego zaś zaledwie 25–30% przypadało na powierzchnię uprawną. Resztę
obszaru zajmowały góry i nieużytki, głównie pastwiska. [...] Natomiast sporo było w Grecji
rud metali: żelaza, ołowiu, srebra, nadto marmurów i glinki. W porównaniu z krajami Wschodu
korzystnie przedstawiało się ukształtowanie brzegów Grecji [...]. Mieszkaniec Grecji czuł się
na morzu pewnie; nawet podróże z jednego kraju greckiego do drugiego odbywał morzem, góry
bowiem schodzące często aż do samego wybrzeża utrudniały komunikację lądem.
J. Wolski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2002, s. 110–111.
Źródło D. Mapa. Starożytna Grecja
Materiały źródłowe do tematu 4.
Źródło A. Mapa. Wielkie Księstwo Poznańskie
J. Buszko, Wielka historia Polski, t. 8, Kraków 2000, s. 31.
Źródło B. Fotografia z 1908 r.
https://commons.wikimedia.org
Źródło C. Pałac Staszica w Warszawie w XIX w.
C1. Pałac Staszica – siedziba Królewskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w 1823 r.
C2. Pałac Staszica – siedziba I Gimnazjum Męskiego i cerkwi św. Tatiany Rzymianki w 1893 r.
Na podstawie: http://warszawa.fotopolska.eu
Źródło D. Jan Wołyński,
Wspomnienia z czasów szkolnictwa rosyjskiego [fragment]
Dzięki temu, że Apuchtin przestał przyjmować Polaków na posady nauczycielskie, liczba
Rosjan nauczycieli gwałtownie zaczęła się zwiększać [...]. Gdy w 1881 r. przesłano temat
maturalny z języka rosyjskiego i literatury, oparty na powieści Gogola
Martwe dusze [...]
uczniowie położyli pióra, bo nie wiedzieli, co pisać, gdyż tego utworu nie czytali. W Warszawie
natychmiast doniesiono o tym Apuchtinowi [...]. Apuchtin kazał dać inny temat treści ogólnej,
a nauczyciela III klasy gimnazjum zdegradował. Po objęciu władzy w kraju przez generał-
gubernatora Hurkę* [...] surowo zabroniono czytania i posiadania polskich książek, a kontrola
była tak ścisła, że przy odwiedzaniu stancji uczniowskich [...] przetrząsano sienniki, kufry
z rzeczami, czy tam nie było schowanych książek polskich. W razie znalezienia książek
polskich zapisywano ucznia do dziennika kar [...]. Gdy zaś u ucznia znaleziono książkę o treści
politycznej [...] bezwarunkowo wydalano ucznia z gimnazjum.
*Józef Hurko – generał-gubernator warszawski w latach 1883–1894, wprowadził język rosyjski do sądów, szkół
i urzędów.
Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 44 a, Warszawa 1961, s. 25–26.