poleca:

dla maturzysty

uczelnie

studia krótkiego cyklu

Matura - arkusze maturalne pytania i odpowiedzi

WOS, matura 2021 - poziom rozszerzony - pytania i odpowiedzi

Przedmiot: WOS

przejdź do: Matura z WOS przejdź do: Zadania maturalne z WOS ze wskazówkami przejdź do: Testy maturalne z WOS online

Termin: matura 2021 maj

Poziom: rozszerzony

DATA: 11 maja 2021 r.
GODZINA ROZPOCZĘCIA: 14:00
CZAS PRACY: 180 minut
LICZBA PUNKTÓW DO UZYSKANIA: 60
Formuła od 2015 "nowa matura"

dostępne także:
• w formie testu
• w aplikacji Matura - testy i zadania

» Galeria

Lista zadań

Odpowiedzi do tej matury możesz sprawdzić również rozwiązując test w dostępnej już aplikacji Matura - testy i zadania, w której jest także, np. odmierzanie czasu, dodawanie do powtórek, zapamiętywanie postępu i wyników czy notatnik :)

Dziękujemy developerom z firmy Geeknauts, którzy stworzyli tę aplikację

Zadanie 1. (0–1)

O jednej z postaw społecznych

[Postawę tego typu definiuje się jako powodującą zmiany zachowania w wyniku wpływu grupowego, ale także jako] postępowanie zgodne z obowiązującymi normami, wartościami, poglądami. [...] Nie uzyskalibyśmy w miarę pełnego obrazu [tej postawy] [...], gdybyśmy poprzestali na twierdzeniu, że jest on[a] następstwem nacisku grupowego, jakiemu ulegamy. [...] [Postawa taka może być powodowana nie tylko uleganiem, ale także identyfikacją i internalizacją.] Uleganie wyraża się chęcią uzyskania nagrody bądź uniknięcia kary. [...] Identyfikacja oznacza utożsamianie się jednej osoby z poglądami, przekonaniami czy postawami innych osób lub grup społecznych. [...] Internalizacja oznacza proces stopniowego uznawania pochodzących z zewnątrz poglądów, norm i wartości za własne.

Na podstawie: Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, red. W. Jakubowski, K.A. Wojtaszczyk, Warszawa 2007, s. 115, 137–138.

Sformułuj pozytywny i negatywny skutek postawy społecznej opisanej w tekście.

Skutek pozytywny - .........................

.........................

Skutek negatywny - .........................

.........................

Zadanie 5. (0–2)

O strukturze społecznej w Polsce na przełomie XX i XXI wieku

[Badania struktury społeczeństwa polskiego] w edycji w 2003 r. wprowadziły także... pomiar inteligencji respondentów. Okazało się, że osoby o najniższych wynikach, lecz plasujące się wyżej w strukturze społecznej, uzyskały w latach 1998–2003 średni przyrost dochodów na poziomie 760 zł, a tak samo mało inteligentni, ale z dołu społecznej drabiny, poprawili swój status jedynie o 67 zł. Osoby o najwyższych wynikach w teście inteligencji Ravena, lecz także ze społecznego dołu, zdołały wyrwać w tym czasie 650 zł, a więc i tak mniej niż ci mniej inteligentni, ale lepiej społecznie ustawieni.

Te wyniki nie kwestionują, że droga do sukcesu wiedzie poprzez osobiste predyspozycje. To możliwe, lecz bardzo trudne, nawet dla zdolnych, jeśli pochodzą z niższych stref hierarchii społecznej. [...] Transformacja [...] utrwaliła strukturę społeczną późnego PRL. Badania [...] wychwytują, że kto należał do nomenklatury PRL, miał relatywnie największe szanse zostać przedsiębiorcą lub menedżerem. Dawnym pracownikom umysłowym, czyli inteligencji, przypadł w nowym podziale los menedżerów i ekspertów. Robotnicy zostali robotnikami lub bezrobotnymi. Bo po drodze wyparowało 5 mln miejsc pracy – w 1988 r. zatrudnienie miało 18 mln osób, w dramatycznym 2002 r. – już tylko 12,8 mln. [...] [Owych] pięć milionów podzieliło się na tych, którzy zasilili szeregi wczesnych emerytów i rencistów, oraz na tych, którzy stworzyli nową kategorię: bezrobotnych.

E. Bendyk, Do jakiej klasy społecznej należysz? Polska klasowa, www.polityka.pl

Zadanie 6. (0–1)

Przepisy prawne z ustawy obowiązującej w Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 3.1. Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych.

2. Małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.

Art. 9. Osoby w liczbie co najmniej siedmiu, zamierzające założyć stowarzyszenie, uchwalają statut stowarzyszenia oraz wybierają komitet założycielski albo władze stowarzyszenia.

Dz.U. 1989, nr 20, poz. 104, z późn. zm. (stan prawny na 3 marca 2021 r.).

Porównaj – w każdej z podanych kategorii – możliwości w kwestii stowarzyszania się osób pełnoletnich i małoletnich w wieku od 16 do 18 lat w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zakładanie stowarzyszeń - .........................

.........................

Członkostwo w stowarzyszeniach - .........................

.........................

Zadanie 10. (0–1)

O koncepcjach genezy państwa

Fragment 1. Każdy obywatel składa suwerenowi rodzaj przyrzeczenia, oświadczając: „Daję upoważnienie i przekazuję moje uprawnienia do rządzenia moją osobą temu oto człowiekowi [...] pod tym warunkiem, że i ty przekazujesz mu swoje uprawnienia i upoważniasz go do wszystkich swoich działań w sposób podobny”.

Fragment 2. Państwo pochodzi z natury: „[...] człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie, taki zaś, który z natury, a nie przez przypadek, żyje poza państwem, jest albo nędznikiem, albo nadludzką istotą [...]”.

Fragment 3. „Jednego tylko jeszcze brakowało, instytucji, która [...] by uwieczniła nie tylko powstający podział społeczeństwa na klasy, lecz również i prawo klas posiadających do wyzyskiwania klas nieposiadających oraz panowanie pierwszych nad ostatnimi. Taka instytucja zjawiła się. Wynaleziono państwo”.

E. Zieliński, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 1999, s. 25, 29–30, 32.

Do każdego fragmentu przyporządkuj nazwę właściwej koncepcji genezy państwa. Odpowiedzi wybierz spośród: arystotelesowska, marksistowska, podboju i przemocy, umowy społecznej, teistyczna.

1. .........................

2. .........................

3. .........................

Zadanie 12. (0–4)

O systemie wyborczym w jednym z państw Europy

Wybory do Izby Gmin muszą się odbyć w ciągu 5 lat od poprzednich [...]. Z każdego okręgu do [tej izby] parlamentu wchodzi tylko jeden poseł – ten, który zdobędzie największą liczbę głosów. [...] Wyborcy głosują na daną osobę. Znani politycy startują zazwyczaj z tak zwanych „bezpiecznych” okręgów, gdzie poparcie dla partii, do której należą, jest bardzo silne. [...] Nie ma jednak gwarancji, że kandydat w „bezpiecznym” okręgu ma zapewnione zwycięstwo. Zdarzało się bowiem, że wpływowi politycy nie zwyciężyli w swoim okręgu, mimo że ich partia wygrała wybory. [...] Aby zapewnić sobie zwycięstwo, dana partia musi uzyskać większość [co najmniej względną] głosów w większości okręgów wyborczych. [...] Co jakiś czas liczba i granice okręgów wyborczych są korygowane.

www.bbc.co.uk

Mapa. Wizualizacja wyników zwycięskiego ugrupowania politycznego w wyborach do jednej z izb parlamentu w Rzeczypospolitej Polskiej w 2015 r. (wg okręgów wyborczych)

Na podstawie: pkw.gov.pl

Zadanie 13. (0–1)

O kwestiach ekonomiczno-społecznych w myśli politycznej

Tekst 1. [C]ałe życie społeczne, w tym również gospodarcze, powinno się opierać na spontanicznie tworzonym porządku. Najlepszym przykładem kształtowania się spontanicznego porządku jest rynek, uznany za miejsce, na którym funkcjonuje ogromna liczba podmiotów mających różne preferencje i różne oczekiwania. Te preferencje kształtują poziom cen, który z kolei stanowi źródło informacji dla podmiotów ekonomicznych.

Tekst 2. [Z]asada pierwszeństwa pracy przed kapitałem jest postulatem należącym do porządku moralności społecznej, który to postulat posiada swoje kluczowe znaczenie [...]. Praca w jakimś sensie jest nierozłączna od kapitału i nie przyjmuje w żadnej postaci owej antynomii, czyli rozłączenia i przeciwstawienia w stosunku do środków produkcji, jakie zaciążyło nad życiem ludzkim ostatnich stuleci w rezultacie założeń wyłącznie ekonomistycznych. Jeżeli człowiek pracuje [...], to równocześnie pragnie, aby owoce tej pracy służyły jemu i drugim oraz ażeby w samym procesie pracy mógł występować jako współodpowiedzialny i współtwórca warsztatu, przy którym pracuje.

www.[...].org.pl; www.[...]ekonomia.net

Do każdego tekstu zawierającego poglądy w kwestiach ekonomiczno-społecznych przyporządkuj nazwę nurtu myśli politycznej, dla którego te poglądy są charakterystyczne. Odpowiedzi wybierz spośród: katolicka nauka społeczna, liberalizm, socjaldemokracja.

Tekst 1. - .........................

Tekst 2. - .........................

Zadanie 15. (0–4)

Przepisy prawne z polskiej Ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. [...]

Art. 18.3. Prezydent może odmówić podpisania ustawy i z umotywowanym wnioskiem przekazać ją Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością 2/3 głosów Prezydent w terminie 7 dni podpisuje ustawę [...].

Art. 29.2. Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością ważnie oddanych głosów.

Art. 32.1. Prezydent sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków zagranicznych.

Art. 35.1. Prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 38.2. W sprawach szczególnej wagi dla Państwa Prezydent może zwoływać posiedzenia Rady Ministrów i im przewodniczyć.

Dz.U. 1992, nr 84, poz. 426.

Zadanie 18. (0–3)

Przepisy prawne z kodeksu obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 8. § 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.

Art. 12. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Art. 14. § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.

§ 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Art. 17. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

Dz.U. [...], nr 16, poz. 93, z późn. zm. (stan prawny na 3 marca 2021 r.).

Zadanie 22. (0–2)

O polskim systemie podatkowym

Innym powodem narastania nierówności w dochodach może być nasz system podatków od dochodu. Po wprowadzeniu PIT w pierwszej połowie lat 90. system stopniowo ewoluował do postaci, jaką mamy dzisiaj – czyli niemal liniowego. Stawki PIT, co prawda, mamy dwie, ale na tę wyższą, 32-procentową, łapie się zaledwie 3 proc. podatników. Ale to jeszcze nie jest decydujące. Gorzej, że w systemie jest wyrwa w postaci 19-procentowego liniowego PIT dla działalności gospodarczej. [...] W ciągu ośmiu lat przeciętny dochód bogatego liniowca wzrósł o 18 proc. Zamożny podatnik rozliczający się z fiskusem według skali zwiększył [...] [go] w tym czasie o 5,6 proc. [...] [N]a liniowy PIT uciekają dobrze opłacani specjaliści, którzy, pracując na umowach o pracę, musieliby płacić 32-procentowy podatek. Zachęt, aby się samozatrudnić, mają więcej, np. ryczałtowe składki ZUS. Przy dochodzie rzędu 25 tys. zł miesięcznie (a najbogatsi liniowcy taki średni dochód brutto uzyskiwali w 2015 r.) wynoszą ich one około 1200 zł – czyli niecałe 5 proc. tego dochodu. A to dużo mniej niż ponad 19 proc., jakie musi zapłacić etatowiec. To sprawia, że system staje się wręcz regresywny.

J. Kapiszewski, M. Chądzyński, Jak rozciągała się siatka płac, czyli skąd się wzięły nierówności płacowe w Polsce, 2017, serwisy.gazetaprawna.pl

Zadanie 24. (0–2)

Przepisy prawne z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

Art. 34. Trybunał może przyjmować skargi każdej osoby, organizacji pozarządowej lub grupy jednostek, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia przez jedną z Wysokich Układających się Stron praw zawartych w Konwencji lub jej Protokołach. [...]

Art. 35.1. Trybunał może rozpatrywać sprawę dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych, przewidzianych prawem wewnętrznym, zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa międzynarodowego, i jeśli sprawa została wniesiona w ciągu sześciu miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji.

Dz.U. 1993, nr 61, poz. 284.

O skardze do ETPCz – sytuacja fikcyjna

Jan Jacki, obywatel Polski, odwołał się w terminie od niekorzystnej dla niego decyzji podjętej przez Starostę Powiatu Wyszkowskiego do Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego. Ten utrzymał w mocy kwestionowane rozstrzygnięcie sprawy. W odpowiednim terminie, we wrześniu 2018 roku, Jacki zaskarżył decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. WSA uznał prawidłowe stanowisko organów obu instancji w rozpatrywanej sprawie. W styczniu 2019 roku Jacki złożył w tej sprawie skargę indywidualną do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu skonstruowaną według właściwego wzoru.

Zadanie 30. (0–12)

Wybierz jeden z podanych tematów i napisz wypracowanie.

Temat 1.

Scharakteryzuj wpływ obywateli Rzeczypospolitej Polskiej na organy samorządu terytorialnego i na decyzje przez nie podejmowane, biorąc pod uwagę aspekty przedstawione na schemacie.

Schemat. Możliwości wpływu na organy samorządu terytorialnego i na ich decyzje

Temat 2.

Porównaj – na przykładach Republiki Federalnej Niemiec, Republiki Francuskiej oraz Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – różne modele systemów parlamentarnych opartych na współpracy legislatywy i egzekutywy, charakteryzując organy tych władz (parlamenty, głowę państwa i rządy).

Temat 3.

Wykaż specyfikę ustawy budżetowej i ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz porównaj procesy ich uchwalania ze ścieżką legislacyjną właściwą dla ustawy zwykłej, biorąc pod uwagę podmioty inicjujące oraz kompetencje podmiotów uczestniczących w tych procesach (obu izb parlamentu i Prezydenta RP).

Przepisy prawne art. 235. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej.

2. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat.

3. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy.

4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Dz.U. [...], nr 78, poz. 483, z późn. zm. (stan prawny na 3 marca 2021 r.).

WYPRACOWANIE

na temat nr .........................

.........................
.........................

Udostępnij

« powrót

Pomysły na studia dla maturzystów - ostatnio dodane artykuły

Artykuł partnerski

5 pomysłów na pracę dla młodych ludzi – jak zacząć zarabiać bez doświadczenia?

Informatyka na WIT w Warszawie – studia inżynierskie dla przyszłych specjalistów IT

Twórcza przestrzeń – kierunek Architektura na WSSiP w Łodzi

Dyplomacja publiczna na Uniwersytecie w Białymstoku: nowoczesne studia dla globalnych wyzwań

Tworzenie gier komputerowych – jak zacząć karierę w świecie cyfrowej rozrywki

E-commerce w Collegium Da Vinci – kierunek dla ambitnych i przedsiębiorczych

Ekoturystyka na UKEN – studia dla miłośników natury i podróży

Kontrola finansowa i audyt – klucz do kariery w branży finansowej

Techniki dentystyczne – studia licencjackie w WSEiT w Poznaniu

Neuropsychologia – Co to takiego?

Turystyka na Uniwersytecie Wrocławskim: pasja, wiedza i możliwości

Biogospodarka na URK: studia dla tych, którzy myślą o zrównoważonym rozwoju

Studia prawnicze w Akademii WSB - fundament kariery prawniczej

Farmacja na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku – kompleksowe przygotowanie do zawodu magistra farmacji

Artykuł sponsorowany

Przygotowanie do matury – klucz do sukcesu

Analityka medyczna na Pomorskim Uniwersytecie Medycznym – 5-letnie studia magisterskie dla przyszłych diagnostów laboratoryjnych

Bezpieczeństwo Wewnętrzne w WSPiA - droga do przyszłości w służbach i sektorze bezpieczeństwa

Prawo na WSAP w Szczecinie – twoja przepustka do świata prawa i biznesu

Artykuł sponsorowany

Jak przygotować się do matury z języka angielskiego?

Pielęgniarstwo na Warszawskiej Akademii Medycznej – studia, które otwierają drzwi do pracy w Polsce i za granicą

Rekrutacja na studia wg przedmiotów zdawanych na maturze

Wyszukaj kierunki studiów i uczelnie, w których brany jest pod uwagę tylko 1 przedmiot zdawany na maturze na poziomie podstawowym (często uczelnie dają do wyboru kilka przedmiotów a wybieramy z nich jeden):

Przykłady:

kierunki studiów po maturze z polskiego

kierunki studiów po maturze z matematyki

kierunki studiów po maturze z angielskiego

kierunki studiów po maturze z francuskiego

kierunki studiów po maturze z hiszpańskiego

kierunki studiów po maturze z niemieckiego

kierunki studiów po maturze z rosyjskiego

kierunki studiów po maturze z włoskiego

kierunki studiów po maturze z biologii

kierunki studiów po maturze z chemii

kierunki studiów po maturze z filozofii

kierunki studiów po maturze z fizyki