Ekolog bada środowisko przyrodnicze, wskazuje zagrożenia, działa na rzecz ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju.
Ekolog jest zawodem złożonym, skupiającym zadania o charakterze badawczym, ekspercko-doradczym, społecznym. Celem pracy ekologa jest praktyczne wykorzystanie wiedzy, w szczególności ekologicznej, dla wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju. Ekolog bada stan środowiska przyrodniczego, wzajemne zależności między organizmami oraz między organizmami a otaczającym je środowiskiem. Oceniając wpływ człowieka na środowisko, ekolog rozpoznaje i prognozuje szczególnie zjawiska negatywne. W przypadkach inwestycji o negatywnym oddziaływaniu na środowisko, zadaniem ekologa jest przygotowanie i wdrażanie działań dotyczących ochrony przyrody oraz przywracających równowagę przyrodniczą (projekty kompensacji przyrodniczych). Ekolog reaguje w przypadkach łamania przepisów dotyczących ochrony środowiska i ochrony przyrody, włącznie z wnioskowaniem o zmiany w obowiązującym prawie. Do zadań ekologa należy również opracowywanie projektów i wdrażanie działań prośrodowiskowych, w tym edukacyjnych i kampanii społecznych. Ekolog jest inicjatorem działań proekologicznych, często aktywizuje w tym celu społeczność lokalną. Efektem pracy ekologa są wyniki badań, ekspertyzy i raporty przyrodnicze oraz środowiskowe, opinie w zakresie wpływu na środowisko przyrodnicze bieżących i planowanych inwestycji, technologii, urządzeń. Przyjmują one często formę publikacji naukowych i popularyzacyjnych.
Główne zadania:
- organizowanie pracy własnej i zespołu z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ergonomii, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
- badanie wzajemnego oddziaływania czynników środowiska przyrodniczego;
- planowanie i wdrażanie działań dotyczących ochrony przyrody;
- uczestniczenie w mediacjach w celu rozwiązania konfliktów dotyczących problemów środowiskowych;
- aktywizowanie społeczeństwa do podejmowania wspólnych działań na rzecz środowiska, zdrowego stylu życia oraz zrównoważonego rozwoju;
- pozyskiwanie środków finansowych na działania proekologiczne;
- monitorowanie i inicjowanie zmian prawa w zakresie ochrony środowiska i ochrony przyrody oraz uczestniczenie w konsultacjach społecznych;
- sporządzanie ekspertyz i prowadzenie doradztwa w dziedzinie ekologii;
- organizowanie i prowadzenie działań edukacyjnych i szkoleniowych z zakresu ekologii i zrównoważonego rozwoju;
- opracowywanie publikacji prezentujących zagadnienia z obszaru ekologii;
- podejmowanie działań na rzecz ekologicznej certyfikacji instytucji.
Zawód ekologa wymaga wykształcenia wyższego drugiego stopnia w dziedzinie nauk przyrodniczych. Preferowane są kierunki biologia i ochrona środowiska oraz kierunki im pokrewne. Popularnym sposobem zdobycia pierwszego doświadczenia zawodowego dla ekologa jest wolontariat lub członkostwo w organizacji pozarządowej zajmującej się ekologią. Ze względu na ponadnarodowy wymiar problemów dotyczących ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, ekolog powinien posługiwać się językami obcymi, szczególnie w zakresie terminologii fachowej. Wskazane jest posiadanie prawa jazdy.